Rok założenia: 1962
w Ostrowi Mazowieckiej

Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostrowskiej

„Cudze znać warto, swoje obowiązek …”  Zygmunt Gloger


Józef Rządzki

Urodzony 6.11.1906 r. w Rzędzianowicach k. Mielca w rodzinie rolników – Karola i Apolonii z d. Krówka, primo voto Karwacka. Ojciec – żołnierz austriacki zmarł w 1916 r. w następstwie I wojny światowej. Dzięki pomocy przyrodniego rodzeństwa z pierwszego małżeństwa matki (brat i dwie siostry), które w latach 1900 - 1912 emigrowało do USA, ukończył w 1927 r. Gimnazjum i Liceum im. Konarskiego w Mielcu. Po maturze podjął naukę w Studium Pedagogicznym „Pedagogium” przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Tamże ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5a w stopniu sierżanta podchorążego. W 1929 r. otrzymał pracę nauczyciela w pow. ostrołęckim. Po odbyciu ćwiczeń wojskowych, w 17 pp. (Rzeszów), 19 pp. (Lwów) i 71 pp. (Zambrów) mianowany ppor. rez. piech. z 1.01.32 r. Jako wybijający się oficer rez. często powoływany na kursy i ćwiczenia wojskowe awansowany z 1.01.36 r. na stopień por. rez. zostaje skierowany do Centrum Wyszkolenia w Różanie, a po jego ukończeniu powołany do czynnej służby (zawodowej) wojskowej w dyspozycji Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Z ramienia II Oddziału Sztabu Głównego prowadzi akcję wywiadowczą na terenach przygranicznych Prus Wschodnich (Niemcy). Nie nosi munduru. Pracuje jako kierownik Szkoły Powszechnej w Dąbrowach, powiat Ostrołęka – miejscowość położona tuż przy granicy polsko - niemieckiej. W ramach mobilizacji w 1939 r. obejmuje dowództwo 3 komp. 71 p.p., a 11.09.1939 r. dowództwo I baonu 71 pp. Bierze udział w walkach pod Nabory – Jakać (10.09.1939 r.), Zambrowem (11.09.1939 r.) oraz Andrzejewem (12 -13.09.1939 r.). Po kapitulacji 18. Dywizji Piechoty ucieka z niewoli, przebrany w ubranie cywilne kieruje się na wschód. Po drodze napotkawszy rozbity oddział Wojska Polskiego wraca do munduru – na szczęście zakłada mundur szeregowca. 20.09.1939 r. dostaje się do niewoli sowieckiej. Sowieci wybierają oficerów, resztę pędzą pieszo na wschód. Traktowany jako szeregowiec, unika Katynia, a w okolicach Słonima ucieka z konwoju i w początkach listopada 1939 r. dociera do Bieli (pow. Ostrów Mazowiecka), gdzie przebywa żona z synem. Ślub z nauczycielką Antoniną Kordyszewską brał 27.12.1934 r. Zagrożony aresztowaniem jako oficer, który nie poszedł do niewoli, opuszcza ten teren i udaje się w rodzinne strony, do Mielca. Początkowo zamierza przedostać się do Francji, ale pod wpływem kolegów włącza się w działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej. Początkowo jest oficerem broni obwodu ZWZ Mielec, następnie zastępcą komendanta i komendantem. Używa pseudonimu „Zdun”. Wiosną 1941 r. zagrożony aresztowaniem wyjeżdża do Warszawy, gdzie działa nadal w konspiracji ZWZ – Armii Krajowej, do czerwca 1942 r. 2 lipca 1942 r. zostaje mianowany komendantem obwodu AK Kolbuszowa pod pseudonimem „Konar” i „Boryna”. Oficjalnie używa nazwiska Kordyszewski. W ramach akcji „Burza” dowodził 8. zmotoryzowanym pułkiem AK, awansowany do stopnia kpt. (1942) i mjr. (1945). Od lutego do kwietnia 1945 r. jest komendantem obwodu Rzeszów, a od kwietnia 1945 r. szefem sztabu i zastępcą komendanta Podokręgu AK Rzeszów w likwidacji. Aresztowany 12 lipca 1945 r. przez Urząd Bezpieczeństwa w Rzeszowie wkrótce został wypuszczony w celu ujawnienia się (jako Kordyszewski). Wrócił do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie przebywa żona z synem – wraca do nazwiska Rządzki i podejmuje pracę nauczyciela w szkole powszechnej nr 1 (październik 1945 r.). Następnie przechodzi do pracy w Inspektoracie Oświaty i organizuje zaopatrzenie nauczycieli – „samopomoc nauczycielską”. Równolegle działa w organizacji „Wolność i Niezawisłość”. W okresie IV Zarząd Główny W.I.N. za prezesury Łukasza Cieplińskiego organizuje i kieruje Obszarem Centralnym W.I.N. Aresztowany 2.12.1947 r. w Warszawie w trakcie zebrania konspiracyjnego. Osadzony w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego na ul. Koszykowej w Warszawie, następnie w X pawilonie Zakładu Karnego na ul. Rakowieckiej. Przechodzi bardzo ciężkie śledztwo trwające blisko rok. Jest torturowany. 15.10.1948 r. w procesie „kiblowym” zostaje skazany na dwukrotną karę śmierci z art. 86 KKWP i art. 6 i 7 MKK – łącznie na karę śmierci. Decyzją Bolesława Bieruta kara śmierci zostaje zamieniona na dożywotnie więzienie. Karę odbywa w więzieniu na ul. Rakowieckiej. Od maja 1950 r. do marca 1951 r. jest trzymany w więzieniu Informacji Wojskowej na ul. Chałubińskiego. Jesienią 1954 r. przewieziony do Zakładu Karnego Wronki, a 28 października 1955 r. do Zakładu Karnego Sztum. 27 kwietnia 1956 r. kara zostaje złagodzona do 12 lat więzienia. 22 lutego 1957 r. otrzymuje roczny urlop z więzienia celem leczenia dolegliwości związanych z długoletnim uwięzieniem. Po wykorzystaniu urlopu reszta kary zostaje mu darowana. Zamieszkał w Ostrowi Mazowieckiej, pracował jako nauczyciel języka niemieckiego i łaciny. Zaocznie ukończył studia z zakresu bibliotekarstwa. Pracował społecznie jako kurator do spraw nieletnich przestępców. Był Prezesem Zarządu Powiatowego Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej, a po likwidacji powiatów członkiem Zarządu Wojewódzkiego Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej.. Na emeryturę przeszedł jako nauczyciel technikum ekonomicznego. Uregulował stosunek do służby wojskowej, do rezerwy został przeniesiony w stopniu ppłka. Zmarł w Ostrowi Mazowieckiej 19 kwietnia 1995 r.
Odznaczenia:
„Polska Odrodzona” - Krzyż Kawalerski 09.05.1990 r.
„Krzyż Walecznych” - Londyn 11.09.1949 r.
„Krzyż Zasługi z Mieczami” - srebrny, Londyn, ok. 1990 r. legitymacja zaginęła
„Krzyż Zasługi” - srebrny
„Medal za Udział w Wojnie Obronnej w 1939 r.” 07.04.1982 r.
„Krzyż Armii Krajowej” - Londyn 25.01.1985 r.
„Medal Wojska Polskiego” - 4-krotnie Londyn 15.08.1948 r.
„Medal Komisji Edukacji Narodowej” - 21.09.1981 r. r.
„Złota Odznaka ZNP” - 05.11.1964 r.
„Odznaka ZNP za Tajne Nauczanie” - 10.06.1985 r.
 
Życiorys opracował i spisał syn – Ryszard Rządzki (zmarł 12 czerwca 2009 r.)




Zapraszamy również do Czytelni, gdzie znajdziecie Państwo wiele ciekawych artykułów.






fot. arch. Zofia Mirkowicz

Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostrowskiej
tmzo-ostrowmaz@wp.pl
Rachunek bankowy
Bank Spółdzielczy

w Ostrowi Mazowieckiej
Nr rachunku

66 8923 0008 0000 0518 2000 0001

Linki