Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostrowskiej

Moje wielogodzinne rozmowy z panem Zygmuntem Nietubyciem, znanym fryzjerem w Ostrowi Maz. na temat przeszłości Ostrowian na przestrzeni ostatnich stu lat, doprowadziły do odkrycia unikatowego zdjęcia. Dotyczy ono w pewnym sensie roku 1920 – wejścia bolszewików na teren naszego miasta.

W internecie na ten temat jest niewiele informacji, w przeciwieństwie do Łomży czy Wyszkowa (czas ten spopularyzował Stefan Żeromski w broszurce pt. „Na probostwie w Wyszkowie”). Dziadek pana Z. Nietubycia, ze strony matki, został uprowadzony przez bolszewików jako jeden z 24 (może 26?) zakładników. Na zachowanej fotografii pan Nietubyć stoi wraz z kolegą przed ostrowskim ratuszem, prawdopodobnie w maju 1950. Ratusz, jeszcze nieremontowany po wojennych zniszczeniach, jest oblepiony  pierwszomajowymi plakatami. Na jednym z nich jest data 1890 – 1950

Najważniejszą rzeczą na tym zdjęciu jest tablica, wmurowana we frontową ścianę po prawej stronie przy wejściu głównym, między oknami, umieszczona symetrycznie wobec tablicy po lewej stronie, a poświęconej Ludwikowi Mieczkowskiemu. W kilka miesięcy później, jak świadczy pan Nietubyć, tablica została zniszczona, po prostu dokładnie potłuczona młotkiem. Nie mogła być zachowana na najważniejszym publicznym budynku w Ostrowi, świadczyła przecież o zbrodniczych działaniach armii czerwonej wobec Polaków, a lata pięćdziesiąte XX wieku to czas zacieśniania „przyjaźni” polsko-radzieckiej.

Zdjęcie amatorskie dotyczy dwóch młodych mężczyzn stojących na pierwszym planie i tablica jest tylko tłem dla nich, dlatego napisy na niej są niezwykle trudne do odczytania. W żmudnym dziele odtworzenia jej treści pomagały mi Joanna Sputo i Magda Helcberger-Bozińska. Według wiadomości otrzymanych od historyka – amatora Jarosława Melnika - tablica została zaprojektowana i wykonana przez artystę Wojciecha Durkę, wykonawcę słynnych pomników „Chwały oręża polskiego” w garnizonie Komorowo w latach trzydziestych XX wieku. Wykonana została z cementu. Koszt jej zaprojektowania i wykonania wyniósł 100 złotych, czyli wówczas równowartość jednej krowy.
Tablica została odsłonięta 11 listopada 1931 roku
Treść odczytana z tablicy : (od góry brak prawdopodobnie jednego wiersza)

…..............................................
...PO WSZE CZASY ŚWIADCZYŁA
POTOMNYM O SZLACHETNEJ DANINIE
KRWI ZŁOŻONEJ NA OŁTARZU OJCZYZNY
POLEGLI NA TERENIE POWIATU

JAN JANCZEWSKI
PAWEŁ(?) RUTKOWSKI członek POW
MARIAN WRZESKO żołnierz 33(31)PP
 

ORAZ 24 (34)? ŻOŁNIERZY NIEZNANYCH
I UPROWADZENI Z MIASTA OSTROWI
I ZAGINIENI ZAKŁADNICY

ANTONI DZIKOWSKI
STANISŁAW KUCZYŃSKI
PIOTR JAROSZEWSKI
ADAM(?) WĘDZIK
JAN WYSZOMIRSKI
HENRYK ZGODA
HERONIM ZALESKI
ANTONI PRZYBYŁOWSKI
EDMUND KARSZEWSKI doktor
BRONISŁAW KARSZEWSKI (WARSZEWSKI)

W nawiasach podałem treść prawdopodobną, trudną do ustalenia i odczytania.
Józef (Jan)? Wyszomirski to dziadek Z. Nietubycia, Adam Wędzik jest kuzynem Pani Janiny Sławkowskiej.
Może ktoś z Ostrowian zachował bardziej dokładne zdjęcie omawianej tablicy.
Bardzo proszę w imieniu Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej o skontaktowanie się z nami. Wykorzystamy je dla dobra publicznego i odtworzenia
prawdy historycznej.

Zdzisław Bednarczyk